Αργυρώ Λεβέντη

Tuesday 3 December 2019

Γιάννης Πολυχρονίου: 3η ΔΕΚΕΜΒΡΗ ΘΥΜΑΜΑΙ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΛΕΒΕΝΤΗ

Γιάννης Πολυχρονίου

ΚΑΘΕ 3η ΔΕΚΕΜΒΡΗ ΘΥΜΑΜΑΙ ΤΗΝ ΑΡΓΥΡΩ ΛΕΒΕΝΤΗ

(Ας σημειωθεί ότι κανένας ως σήμερα δεν έχει τιμήσει την Αργυρώ Λεβέντη και δεν έχει προβάλει το έργο της).

Μια μεγάλη κατηγορία πολιτών που χαρακτηρίζεται ως «εμποδιζόμενα άτομα» στην οποία περιλαμβάνονται και τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην αυτόνομη διαβίωση και διακίνηση εξ αιτίας του λανθασμένου ή παρωχημένου σχεδιασμού των κτιρίων, των μέσων μαζικής μεταφοράς, της εργονομίας των εγκαταστάσεων και της διαμόρφωσης των κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων.

Ποσοστό 10% έως 12% του πληθυσμού της χώρας είναι άτομα με αναπηρία (δηλαδή πάνω από 1.000.000 άτομα), ενώ στα εμποδιζόμενα αντιστοιχεί ένα ποσοστό περίπου 50% του πληθυσμού, δηλαδή ένας στους δύο πολίτες δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την αστική υποδομή, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίησή του. Η άρση της ανισότητας αυτής επιτυγχάνεται όταν στον σχεδιασμό του δομημένου περιβάλλοντος και στην πληροφόρηση, προβλέπεται και ή ενσωμάτωση της πρόσβασης.

Η πρόσβαση αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό του δομημένου περιβάλλοντος. Χάρη στην ιδιότητα αυτή οι άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόσβαση, και επομένως να χρησιμοποιούν, κτίρια και χώρους και τους δίνεται η δυνατότητα να συμμετέχουν στις κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες για τις οποίες προορίζεται το δομημένο περιβάλλον.

Η αρχιτέκτων Αργυρώ Λεβέντη ήταν η πρώτη που ασχολήθηκε με την πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία στην Ελλάδα, ήταν η γυναίκα που έκανε την αναπηρία της παράγοντα δημιουργίας και καινοτομίας. Η Αργυρώ ήταν απόφοιτος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ. Αυτοκινητιστικό ατύχημα την κατέστησε παραπληγική και χρήστη αναπηρικού αμαξιδίου. Κατά την διάρκεια της αποκατάστασής της σε χώρα του εξωτερικού και με τη ματιά του αρχιτέκτονα, διαπίστωσε την μεγάλη διαφορά στην ποιότητα κίνησης και εξυπηρέτησης των ΑμεΑ εκεί και την ανυπαρξία πρόσβασης στην χώρα μας.

Πριν από την Αργυρώ η μόνη δράση σχετικά με τα ΑμεΑ ήταν η θέσπιση κάποιων επιδοματικών πολιτικών.
Η Αργυρώ, ύστερα από πολλές προσπάθειες, επέτυχε να συσταθεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας το «Γραφείο Μελετών για τα Άτομα με Αναπηρία» το 1985 στο οποίο και προϊστατο και από το οποίο προήλθαν όλες οι νομοθετικές ρυθμίσεις και προδιαγραφές οι σχετικές με την πρόσβαση. Κατά την λειτουργία του είχε συστήσει πολλές ομάδες εργασίας στις οποίες μετείχαν δεκάδες μηχανικοί και όχι μόνον, οι οποίες ασχολήθηκαν με τη σύνταξη των οδηγιών και προδιαγραφών των σχετικών με την πρόσβαση. Οι «Οδηγίες Σχεδιασμού – Σχεδιάζοντας για Όλους» ευρίσκονται στο site: «ΥΠΕΚΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ»

Το «Γραφείο Μελετών για τα Άτομα με Αναπηρία» ήταν η πρώτη Υπηρεσία στην Ελλάδα που εξήγησε, προώθησε και προέβαλε την ιδέα της αυτόνομης διακίνησης και πρόσβασης, σε μια εποχή που κυριαρχούσε το αίτημα για οικονομικές και μόνο παροχές στα ΑμεΑ. Η δραστηριότητα αυτή βασίσθηκε στο επιχείρημα ότι ήταν αδύνατη η κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία, χωρίς την παράλληλη ύπαρξη ενός προσβάσιμου, ασφαλούς και φιλικού περιβάλλοντος.

Με τη σύσταση και λειτουργία των ομάδων εργασίας υπήρξαν ακόμη τα εξής σημαντικότατα οφέλη:
1. Υπήρξε οριζόντια επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών του Δημόσιου Τομέα και σε σύντομο χρονικό διάστημα πολλοί Φορείς και Υπουργεία υιοθέτησαν τις προδιαγραφές για την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των ΑμεΑ στις υπηρεσίες και χώρους τους.
2. Ενημερώθηκε και εκπαιδεύτηκε ένας σημαντικός αριθμός ελλήνων μηχανικών, κυρίως αρχιτεκτόνων σε θέματα πρόσβασης. Δηλαδή ενημέρωση και εκπαίδευση, που οι αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας μας θα όφειλαν να παρέχουν στους φοιτητές τους. Με τη σειρά τους οι μηχανικοί αυτοί ενημέρωσαν σχετικά άλλους μηχανικούς, στις υπηρεσίες τους κυρίως και προώθησαν την φιλοσοφία της πρόσβασης και του «Σχεδιασμού για Όλους» με διάφορους τρόπους, ο σπουδαιότερος των οποίων ήταν τα σεμινάρια και οι ημερίδες, οργανωμένες από διάφορους φορείς, με πρωτοβουλία ή συνεργασία πάντοτε του Γραφείου.

Πέραν των παραπάνω δραστηριοτήτων η Αργυρώ Λεβέντη εκπροσώπησε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και την Ελλάδα σε διεθνή και ευρωπαϊκά φόρα σχετικά με την πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον και τις μεταφορές, γιατί καμία άλλη Ελληνική Δημόσια Υπηρεσία δεν ήταν αρμόδια και είχε ασχοληθεί με την πρόσβαση!!!

Μόνη της αναπλήρωσε το κενό της ανυπαρξίας οιασδήποτε ενημέρωσης ή μαθήματος σχετικά με την πρόσβαση, στις αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας, καθώς και της αδυναμίας του τότε συνδικαλισμού των αναπήρων να κατανοήσουν την χρησιμότητα της πρόσβασης. Δυστυχώς ακόμη και σήμερα που έχουμε 7 αρχιτεκτονικές σχολές δεν δίνονται σε καμία συστηματικά μαθήματα για την πρόσβαση.

Με την παρουσία της και τις ενέργειές της απέδειξε ότι ένα και μόνο άτομο με αναπηρία, με τις απαιτούμενες γνώσεις, αλλά κυρίως με θέληση και φαντασία μπορεί να πετύχει το ακατόρθωτο.

Η Αργυρώ απεβίωσε το 2011, το «Γραφείο Μελετών για τα Άτομα με Αναπηρία» καταργήθηκε αναίτια, χωρίς αξιολόγηση της δράσης του και της χρησιμότητάς του το 2014, χάθηκε έτσι μία εμπειρία 29 χρόνων συνεχούς λειτουργίας, απόδειξη ότι δυστυχώς στην Ελλάδα οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες δεν τυχαίνουν αναγνώρισης και δεν έχουν συνέχεια.

Saturday 20 August 2011

Η αγαπημένη Αργυρώ

Τα μάτια έμειναν ακίνητα να θωρούν απ το παράθυρο, να προσπαθούν να κρατήσουν ένα φύλλο που έπεφτε, τον ήλιο που έγερνε, την ελπίδα που μας ενέπνευσε,την …Την Αργυρώ που ήταν όλ αυτά μαζί…

Η Αργυρώ Λεβέντη, αρχιτέκτονας, ήταν ιδρυτής και εμπνευτής του Γραφείου Μελετών του ΥΠΕΧΩΔΕ για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ, Η ΨΥΧΗ του Γραφείου που ήθελε ν και τα κατάφερε ν’ αλλάξει τον κόσμο, έφυγε ήσυχα στις 5 Αυγούστου 2011. Πάει ν αλλάξει τον κόσμο των Αγγέλων, να τους μάθει πως τα αδέλφια τους εδώ στη Γη αγωνίζονται ακόμη για μια απρόσκοπτη και κυρίως ανεξάρτητη διαβίωση στη ζωή.

Όταν ήρθε στη Γη, σε μια Αθήνα που τα σκαλοπάτια θεωρούνταν ακόμη στοιχείο «μεγαλοπρέπειας» των δημόσιων κτιρίων, η ανατροπή του αυτοκινήτου της την κατέστησε παραπληγική. Καθηλωμένη τότε σε ένα μηχανάκι με μπαταρία, η Λεβέντικη κορμοστασιά φόρεσε τότε τα φτερά των «Αγγέλων με ειδική αποστολή» και με τους πιστούς της Συνεργάτες, εντεταλμένοι όλοι για τη δύσκολη αποστολή, βάλθηκε να σχεδιάζει ράμπες και διευκολύνσεις για να ενώσει τα «διαφορετικά επίπεδα συνείδησης» των Ελλήνων.

Η Ομάδα της Αργυρώς Λεβάντη εκπαιδεύτηκε γερά για ν αντέξει στην αντίσταση που έφερνε η άγνοια όχι μόνο του αρχιτεκτονικού λόμπι, αλλά κυρίως του πολιτικού. Η πανέμορφη φιγούρα της άνοιγε το δρόμο, ίσιωνε τα στραβά του κόσμου και εξίσωνε τις ευκαιρίες όχι μόνο για τα ΑμεΑ, αλλά και για τους ηλικιωμένους, τους γονείς με παιδικά καροτσάκια και όσων αντιμετωπίζουν προβλήματα κινητικότητας.

«Το Γραφείο Μελετών για 'Aτομα με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, στα πλαίσια της προσπάθειας που έχει αναλάβει για την προώθηση της δυνατότητας αυτόνομης διακίνησης και διαβίωσης όλων των πολιτών, συνέστησε ομάδες εργασίας από τεχνικούς - εκπροσώπους διαφόρων υπουργείων και φορέων, οι οποίες, με συντονίστρια την Προϊσταμένη του Γραφείου, κατά το χρονικό διάστημα 1986 - 1990, συνέταξαν τις "Οδηγίες Σχεδιασμού για την Αυτόνομη Διακίνηση και Διαβίωση ΑΜΕΑ"

Στο καλό Αργυρώ, νιώθω ευτυχής που σε γνώρισα, που μ' έμαθες να παλεύω για σένα, για μένα και για όλους τους Άγγελους επί Γης. Το Γραφείο Σχεδιασμού ΑμεΑ στην Κύπρο υπάρχει γιατί εσύ το οραματίστηκες και το ενέπνευσες κάπου σε μια παραλία της αγαπημένης σου Ικαρίας!

Κλ.

Το έργο της Αργυρώς Λεβέντη ή η διευκόλυνση της ανθρώπινης αδυναμίας

Η Αργυρώ Λεβέντη υπήρξε για όσους την γνώρισαν, μια πραγματική έμπνευση για ένα νέο τρόπο σκέψης που σαν μέτρο του είχε όχι το μέσο όρο της ανθρώπινης δύναμης, αλλά τη διευκόλυνση της ανθρώπινης αδυναμίας.

Η γλυκύτητα στα μάτια και η ευγένεια στη ψυχή της, μέσα από τον αστήρευτο λόγο της σε κατακτούσαν αμέσως.

Η συγκλονιστική φωνή της είχε το χάρισμα να πείθει και τους πιο αδαείς: ότι η δύναμη της ψυχής είναι ικανή ν αλλάξει τον κόσμο.

Τα στοιχεία που ακολουθούν συνέταξε ο σινεργάτης και αγαπημένος φίλος της Αργυρώς, ατχιτέκτονας Γιάννης Πολυχρονίου.

ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑμεΑ στο Υ.Π.Ε.Κ.Α.

Το Γραφείο Μελετών για Άτομα με Αναπηρία (πρώην Άτομα με Ειδικές Ανάγκες) συστάθηκε και λειτουργεί από το 1985 στο Υ.Π.Ε.Κ.Α. (πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) με πρωτοβουλία και προσωπική εποπτεία της αρχιτέκτονος Αργυρώς Λεβέντη, με κύριο αντικείμενο τη σύνταξη προδιαγραφών και Οδηγιών καθώς και την εφαρμογή νομοθετικών ρυθμίσεων σχετικών με την πρόσβαση, διακίνηση και εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία αλλά και γενικότερα όλων εκείνων των πολιτών που αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας του κακού σχεδιασμού και των λανθασμένων κατασκευών στο δομημένο περιβάλλον.

Ήταν η πρώτη Υπηρεσία στην Ελλάδα που εξήγησε, προώθησε και προέβαλε την ιδέα της αυτόνομης διακίνησης και πρόσβασης, σε μια εποχή που κυριαρχούσε το αίτημα για οικονομικές και μόνο παροχές στα ΑμεΑ. Η δραστηριότητα αυτή βασίσθηκε στο επιχείρημα ότι ήταν αδύνατη η κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία, χωρίς την παράλληλη ύπαρξη ενός προσβάσιμου, ασφαλούς και φιλικού περιβάλλοντος.

Η πρώτη σημαντική παρέμβαση της Αργυρώς Λεβέντη, μέσω του Γραφείου Μελετών ΑμεΑ του Υ.Π.Ε.Κ.Α., έγινε στο νέο Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό (Γ.Ο.Κ.) του 1985, το άρθρο 29 του οποίου επέβαλε την εξασφάλιση πρόσβασης σε όλα τα νέα κτίρια, για τα οποία ο Γ.Ο.Κ. προέβλεπε την υποχρεωτική εγκατάσταση ανελκυστήρα, καθώς και στους κοινόχρηστους χώρους αυτών των κτηρίων και των πόλεων. Τον Γ.Ο.Κ. συμπλήρωσε ο Κτιριοδομικός Κανονισμός του 1989, στον οποίο επίσης περιελήφθησαν διατάξεις σχετικές με την εξασφάλιση πρόσβασης για τα ΑμεΑ.

Στη συνέχεια, το Γραφείο προχώρησε στη σύσταση δεκαπέντε ομάδων εργασίας, στις οποίες συμμετείχαν κυρίως μηχανικοί – εκπρόσωποι Υπουργείων και Υπηρεσιών του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα (περίπου 50 άτομα). Οι ομάδες αυτές, σε πρώτη φάση, συγκέντρωσαν και επεξεργάσθηκαν τη σχετική διεθνή τεχνογνωσία και τις προδιαγραφές άλλων χώρων και στη συνέχεια προχώρησαν στη σύνταξη οδηγιών σχεδιασμού για διάφορες κατηγορίες κτιρίων καθώς και για τους υπαίθριους χώρους.

Οι προδιαγραφές αυτές ολοκληρώθηκαν το 1991 και διανεμήθηκαν, σε ειδικό τόμο, στις δημόσιες υπηρεσίες και τους Ο.Τ.Α. όλης της χώρας, ενώ παράλληλα δημοσιεύθηκαν στο Ενημερωτικό Δελτίο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας, αποτέλεσαν δε πολύτιμο βοήθημα σε όλους εκείνους που ασχολούνταν με τις μελέτες και κατασκευές στο δομημένο περιβάλλον.

Με τη σύσταση και λειτουργία των ομάδων εργασίας υπήρξε κι ένα ακόμη σημαντικότατο όφελος:

1. Υπήρξε οριζόντια επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ διαφόρων υπηρεσιών του Δημόσιου Τομέα και σε σύντομο χρονικό διάστημα πολλοί Φορείς και Υπουργεία υιοθέτησαν τις προδιαγραφές για την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των ΑμεΑ στις υπηρεσίες και χώρους τους.

2. Ενημερώθηκε και εκπαιδεύτηκε ένας σημαντικός αριθμός ελλήνων μηχανικών, κυρίως αρχιτεκτόνων σε θέματα πρόσβασης – ενημέρωση και εκπαίδευση που οι αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας μας θα όφειλαν να παρέχουν (και δυστυχώς δεν παρέχουν ακόμη) στους φοιτητές τους. Με τη σειρά τους οι μηχανικοί αυτοί προώθησαν και διαφήμισαν την φιλοσοφία της πρόσβασης και του «Σχεδιασμού για Όλους» και σε άλλους μηχανικούς με διάφορους τρόπους, ο σπουδαιότερος των οποίων ήταν τα σεμινάρια και οι ημερίδες, οργανωμένες από διάφορους φορείς.

Στη συνέχεια, μια νέα τριμελής ομάδα εργασίας με συντονίστρια την Αργυρώ Λεβέντη ασχολήθηκε από το 1996 με την αναμόρφωση των οδηγιών, ώστε να αποκτήσουν ενιαίο ύφος και για να περιληφθούν σε αυτές όλα τα νεώτερα δεδομένα. Προτάχθηκε η αναμόρφωση των Οδηγιών που έχουν σχέση με τα δημόσια και ειδικά κτίρια και τους κοινόχρηστους χώρους, ώστε να εφαρμοσθούν από τις υπηρεσίες και τους μελετητές που ασχολούνται με μελέτες, εφαρμογές και κατασκευές αυτής της κατηγορίας των έργων.

Οι αναμορφωμένες αυτές οδηγίες εκδόθηκαν το 1998 από το Υ.Π.Ε.Κ.Α. με τίτλο «Σχεδιάζοντας για Όλους» και περιλάμβαναν τις εξής οδηγίες:

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΑΝΘΡΩΠΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το 2000, τροποποιήθηκε ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός του 1985 και με παρέμβαση του Γραφείου Μελετών ΑμεΑ, καθιερώθηκε, με το άρθρο 28, η υποχρέωση εξασφάλισης πρόσβασης όχι μόνο στα νέα αλλά και στα υφιστάμενα κτίρια με χρήση κοινού, ενώ με το άρθρο 18 δόθηκε η δυνατότητα εγκατάστασης ανελκυστήρα ή αναβατορίου σε κατοικία ΑμεΑ κατ’ εξαίρεση των κειμένων διατάξεων.

Στη συνέχεια, το άρθρο 28 συμπληρώθηκε με προδιαγραφές εφαρμογής της πρόσβασης σε υφιστάμενα κτίρια και σε υπαίθριους κοινόχρηστους χώρους, που εγκρίθηκαν με δύο υπουργικές αποφάσεις του Υ.Π.Ε.Κ.Α..

Ακόμη συστάθηκε και λειτουργεί στο Γραφείο Μελετών ΑμεΑ μόνιμη «Επιτροπή Προσβασιμότητας» σε εφαρμογή της παραγράφου 9 του άρθρου 28 του Γ.Ο.Κ.

Σήμερα πλέον ολόκληρη η νομοθεσία αλλά και οι προδιαγραφές που σχετίζονται με την πρόσβαση και εφαρμόζονται κατά την κατασκευή των δημόσιων έργων, βασίζονται στο έργο που έχει γίνει από το Γραφείο Μελετών ΑμεΑ του Υ.Π.Ε.Κ.Α.. Επισημαίνεται ότι, τα έργα για τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2004 βασίσθηκαν σε αυτή τη νομοθεσία και τις προδιαγραφές.

Άλλες δραστηριότητες της Αργυρώς Λεβέντη:

• Εκπροσώπηση της Ελλάδας σε διάφορες ευρωπαϊκές και διεθνείς δράσεις και συνέδρια.

• Εκπρόσωπος της Ελλάδας στη σύνταξη του European Accessibility Concept.

• Συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία για τη δημιουργία αντίστοιχου Γραφείου Σχεδιασμού για τα ΑμεΑ, σύνταξη προδιαγραφών και προώθηση σχετικής νομοθεσίας.

• Προώθηση της ιδέας της δημιουργίας Γραφείων ΑμεΑ στα υπουργεία, δήμους, φορείς του δημοσίου κ.λπ.

Η Αργυρώ Λεβέντη συνταξιοδοτήθηκε τέλη του 2010, ύστερα από 40 χρόνια δουλειάς στο Δημόσιο. Ενώ θα μπορούσε να είχε συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα, παρέμενε στην υπηρεσία της γιατί αγωνιούσε για την τύχη και εξέλιξη του Γραφείου που η ίδια είχε δημιουργήσει. Πέθανε στις 4 Αυγούστου 2011, χωρίς το έργο της να έχει αναγνωρισθεί από την Πολιτεία (εκπρόσωποι της οποίας όμως, σε κάθε ευκαιρία τονίζουν μόνο τα κακώς κείμενα των δημοσίων υπαλλήλων).

Δυο στόχους ακόμη είχε και δεν πρόλαβε να υλοποιήσει:

• Την καθιέρωση σύνταξης της μελέτης προσβασιμότητας κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών για τα κτίρια που προβλέπεται να είναι προσβάσιμα σύμφωνα και με το άρθρο 28 του Ν.2831/2000.

• Την σύσταση «Εθνικού Κέντρου για την Εξίσωση των Ευκαιριών των ΑμεΑ» που θα είναι ένα όργανο συντονιστικό, ερευνητικό και ελεγκτικό, για την εξίσωση των ευκαιριών και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού των ΑμεΑ, καθώς και την εξασφάλιση της αυτόνομης και ασφαλούς διαβίωσης και διακίνησής τους με τελικό στόχο την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή τους στα κοινωνικά δρώμενα.

Γιάννης Πολυχρονίου

Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Προϊστάμενος του Γραφείου ΑμεΑ

και του Τμήματος Αρχιτεκτονικών Μελετών

της ΔΜΜΠΚ του ΥΠΠΟΤ

Κάποιοι από τους αγαπημένους της συνεργάτες που συνεχίζουν το έργο της